Một câu chuyện để hiểu thêm về tư duy phản biện.

Tư duy phản biện

Khi tôi học lớp 7, giáo viên lịch sử Mỹ đã cho lớp tôi lời khuyên sau:

     “Các giáo viên của bạn ở trường trung học sẽ không mong bạn nhớ mọi sự kiện trong lịch sử Hoa Kỳ. Họ có thể bổ sung vào các chi tiết mà bạn đã quên. Tuy nhiên, những gì họ sẽ mong đợi là để bạn có thể suy nghĩ; để biết cách tạo mối liên hệ giữa các ý tưởng và đánh giá thông tin một cách phản biện.”

     Ở thời điểm đó, tôi đã không nhận ra điều đó, nhưng giáo viên của tôi đang đưa ra một bản tóm tắt ngắn gọn về tư duy phản biện. Các giáo viên trung học của tôi đã có những bài phát biểu tương tự khi mô tả những gì chúng ta được kì vọng sẽ đạt được ở trường đại học: không phải là  những sự kiện bạn biết, mà là khả năng bạn đánh giá chúng.

      Và bây giờ khi tôi học đại học, các giáo sư của tôi thường đề cập rằng khả năng suy nghĩ và giải quyết các vấn đề khó khăn có tầm quan trọng hơn trong “thế giới thực tế” hơn so với nội dung cụ thể.

     Mặc dù đã nghe rất nhiều về suy nghĩ tư duy phản biện rong suốt những năm qua, tôi nhận ra rằng tôi vẫn không thể đưa ra một định nghĩa cụ thể về nó, và tôi chắc chắn không thể giải thích cách làm điều đó. Có vẻ đó là một điều duy nhất mà các giáo viên của tôi mong chúng tôi hiểu được trong quá trình học. Dù tôi mạo muội nói rằng nhiều người trong chúng ta đã học nó, tôi thích tiếp cận việc học một cách có chủ tâm hơn, và vì vậy tôi quyết định nghiên cứu tư duy phản biện cho chính mình.

     Đó là gì, làm thế nào để chúng ta làm điều đó, tại sao điều đó quan trọng và làm thế nào chúng ta có thể trở nên giỏi điều đó hơn? Bài đăng này là nỗ lực của tôi để trả lời những câu hỏi trên.

     Ngoài việc trả lời những câu hỏi này, I sẽ còn đưa ra bảy cách mà bạn có thể bắt đầu tư duy phản biện hơn ngay hôm nay, cả trong và ngoài lớp học.

Tư duy phản biện là gì?

  

 “Tư duy phản biện là quá trình kỷ luật trí tuệ của việc chủ động và khéo léo hình thành khái niệm, áp dụng, phân tích, tổng hợp và/hoặc đánh giá thông tin được thu thập từ, hoặc được tạo ra bởi quan sát, trải nghiệm, suy ngẫm, lý luận hoặc giao tiếp, như một hướng dẫn cho niềm tin và hành động .

– Foundation for Critical Thinking

     Định nghĩa trên từ trang web Foundation for Critical Thinking khá dài dòng, nhưng tư duy phản biện, về bản chất, không phức tạp như vậy.

     Tư duy phản biện chỉ là xử lý thông tin một cách có chủ ý và có hệ thống để bạn có thể đưa ra quyết định tốt hơn, và nhìn chung hiểu mọi thứ tốt hơn. Định nghĩa trên bao gồm rất nhiều từ vì tư duy phản biện đòi hỏi bạn phải áp dụng các công cụ trí tuệ đa dạng vào thông tin đa dạng.

     Những cách để suy nghĩ phản biện về thông tin bao gồm:

• Khái niệm
• Phân tích
• Tổng hợp
• Đánh giá

Thông tin đó có thể đến từ các nguồn như:

• Quan sát
• Trải nghiệm
• Suy ngẫm
• Lý luận
• Giao tiếp

Và tất cả những điều này là để dẫn đến:

• Niềm tin
• Hành động

Bạn cũng có thể định nghĩa nó theo cách này:

Tư duy phản biện là trái ngược với lối suy nghĩ thường xuyên, hàng ngày. 

     Từ khoảnh khắc này đến khoảnh khắc khác, hầu hết suy nghĩ đều xảy ra tự động. Khi bạn tư duy phản biện, bạn cố tình sử dụng bất kỳ công cụ trí tuệ nào đó ở trên để đưa ra kết luận chính xác hơn khi bộ não của bạn tự động làm vậy (chính xác hơn).

     Đây chính là tư duy phản biện. Nhưng thế thì sao?

Tại sao tư duy phản biện lại quan trọng?

     Hầu hết suy nghĩ hàng ngày của chúng ta không có tính phản biện.

     Nếu bạn nghĩ về nó, tư duy phản biện rất có ý nghĩa. Nếu chúng ta phải suy nghĩ thận trọng về mọi hành động đơn lẻ (chẳng hạn như hít thở), thì chúng ta sẽ không còn năng lượng nhận thức nào cho những thứ quan trọng như D & D. Thật tốt khi phần lớn suy nghĩ của chúng ta là tự động.

     Tuy nhiên, chúng ta có thể gặp vấn đề khi chúng ta để các quá trình tâm lý tự động chi phối các quyết định quan trọng. Không có tư duy phản biện, mọi người dễ dàng thao túng chúng ta và từ đó tất cả các loại thảm họa xảy ra dễ dàng hơn. Bất cứ nơi nào mà một số hình thức của chủ nghĩa cơ yếu(fundamentalism) dẫn đến bi kịch (Holocaust là một ví dụ điển hình), thì ở đó vô cùng thiếu tư duy phản biện.

     Ngay cả ngày này qua ngày khác, bạn rất dễ bị vướng vào những cuộc cãi vã vô nghĩa hoặc nói những điều ngu ngốc chỉ vì bạn thất bại trong việc dừng lại và suy nghĩ có chủ ý.

     Nhưng bởi bạn đang đọc College In Geek, tôi chắc chắn rằng bạn thấy rất hứng thú và muốn biết lý do tại sao tư duy phản biện lại quan trọng ở trường đại học.

     Đây là lý do tại sao:

     Theo Andrew Roberts, tác giả cuốn sách “Hướng dẫn cách tư duy cho sinh viên khi vào đại học” (The Thinking Student’s Guide to College), tư duy phản biện rất quan trọng ở trường đại học bởi sinh viên thường có thái độ sai lầm khi nghĩ về những câu hỏi khó. Những thái độ này bao gồm:

·     Sự chắc chắn ngu ngốc. Sự chắc chắn ngu ngốc là niềm tin rằng có những câu trả lời rõ ràng, chính xác cho tất cả các câu hỏi, tất cả những gì bạn phải làm là tìm đúng nguồn.  Điều này có thể hiểu được bởi nhiều sinh viên vào bước đại học với suy nghĩ này. Nó đủ để giúp bạn vượt qua hầu hết các bài học ở trường trung học. Tuy nhiên, trong trường đại học và trong cuộc sống, câu trả lời cho hầu hết các câu hỏi có ý nghĩa hiếm khi đơn giản. Để có được bất cứ nơi nào trong các lớp học đại học (đặc biệt là những khóa học cấp cao hơn), bạn tư duy một cách phản biện về tài liệu bạn có được.

·     Thuyết tương đối “ngây thơ”. Thuyết tương đối “ngây thơ” là niềm tin rằng không có sự thật và tất cả các lập luận đều như nhau. Theo Roberts, đây thường là một quan điểm mà các sinh viên chấp nhận một khi họ nhận ra sai lầm của sự chắc chắn ngu ngốc Mặc dù đây chắc chắn là một cách tiếp cận có tính “phản biện” hơn nhiều so với sự chắc chắn ngu ngốc, nhưng thuyết tương đối “ngây thơ” vẫn không đầy đủ vì nó bỏ lỡ toàn bộ ý nghĩa của suy nghĩ phản biện: đi đến một câu trả lời hoàn chỉnh hơn, ít sai lầm hơn. Một phần của tư duy phản biện là đánh giá tính hợp lý của các lập luận (của bạn và những người khác). Do đó, để suy nghĩ phản biện, bạn phải chấp nhận rằng một số lập luận là đúng hơn (và một số chỉ đơn giản là tồi tệ).

     Tư duy phản biện cũng quan trọng ở trường đại học vì:

• Nó cho phép bạn hình thành những suy nghĩ ​​của riêng mình và tham gia vào các tài liệu ở mức độ trên sự hời hợt. Đây là điều cần thiết để viết nên một bài luận tuyệt vời và có một cuộc thảo luận thông minh với các giáo sư hoặc bạn học của bạn. Lặp lại những gì trong sách giáo khoa sẽ không giúp bạn tiến xa.
• Nó cho phép bạn tạo ra các lập luận có giá trị và sao lưu chúng. Nếu bạn có kế hoạch đi học cao học hoặc lấy bằng tiến sĩ, tư duy phản biện và mới lạ là thiết yếu.
• Nó giúp bạn đánh giá công việc của riêng bạn. Điều này dẫn đến điểm số cao hơn (ai không muốn những điều đó?) Và thói quen tốt cho của tâm trí.

     Làm những bài tập ở cấp đại học mà không có tư duy phản biện cũng giống như đi bộ bịt mắt: bạn sẽ đến được một nơi nào đó, nhưng có thể nó không phải là nơi bạn mong muốn.

     Tuy nhiên, giá trị của tư duy phản biện không dừng lại ở trường đại học. Một khi bạn bước ra thế giới thực, tư duy phản biện thậm chí còn quan trọng hơn. Điều này là do:

·     Nó cho phép bạn tiếp tục phát triển trí tuệ sau khi tốt nghiệp. Tiến bộ không nên dừng lại sau khi tốt nghiệp, bạn nên tiếp tục học hỏi nhiều nhất có thể. Khi bạn gặp thông tin mới, biết cách suy nghĩ phản biện sẽ giúp bạn đánh giá và sử dụng nó.

·     Nó giúp bạn đưa ra những quyết định trong những tình huống khó khăn. Trước đó, tôi đã viết về việc xác định giá trị của bạn giúp bạn đưa ra quyết định tốt hơn như thế nào. Điều quan trọng không kém trong quá trình ra quyết định là khả năng tư duy phản biện. Tư duy phản biện cho phép bạn so sánh ưu và nhược điểm của các lựa chọn có sẵn của mình, cho thấy rằng bạn có nhiều lựa chọn hơn bạn tưởng.

·     Mọi người có thể và sẽ thao túng bạn. Ít nhất, họ sẽ làm vậy nếu bạn đánh giá mọi thứ qua vẻ bề ngoài và cho phép người khác nghĩ hộ bạn. Chỉ cần nhìn vào quảng cáo về chế độ ăn mốt (fad diet) mới nhất hoặc thuốc “ma thuật”, những thứ này dựa vào sự thiếu hiểu biết và những kì vọng sai lầm để khiến mọi người mua thứ gì đó vô dụng nhất và có hại nhất. Khi bạn đánh giá thông tin một cách nghiêm túc (đặc biệt là thông tin đó có nghĩa là bán một thứ gì đó), bạn có thể tránh làm con mồi rơi vào bẫy của các công ty và những con người phi đạo đức.

·     Nó làm cho bạn có khả năng có được việc làm (và được trả lương cao hơn). Những nhân viên giỏi nhất không chỉ biết cách giải quyết các vấn đề hiện tại mà họ còn biết cách đưa ra giải pháp cho các vấn đề mà không ai từng nghĩ đến. Để có được một công việc tuyệt vời sau khi tốt nghiệp, bạn cần trở thành một trong những nhân viên đó và tư duy phản biện là thành phần quan trọng để giải quyết những vấn đề khó khăn, mới lạ.

7 Cách Để Tư Duy Phản Biện

    Giờ chúng ta đến với một phần mà tôi tin rằng tất cả mọi người đều đang chờ đợi: làm cách nào chúng ta tư duy phản biện tốt hơn? Ở dưới, bạn sẽ thấy 7 cách để bắt đầu

1. Hỏi những câu hỏi cơ bản

     

 “Thế giới rất phức tạp. Nhưng có phải mọi vấn đề đều cần một giải pháp phức tạp?”
– Stephen J. Dubner

     Đôi khi một lời giải thích trở nên phức tạp đến nỗi bị lạc mất câu hỏi ban đầu. Để tránh điều này, hãy liên tục quay lại các câu hỏi cơ bản bạn đã hỏi khi bạn đặt ra để giải quyết vấn đề.

     Dưới đây là một vài câu hỏi cơ bản chính bạn có thể hỏi khi tiếp cận bất kỳ vấn đề nào:

• Bạn đã biết gì?
• Làm sao bạn biết điều đó?
• Bạn đang cố gắng để chứng minh, từ chối, chứng minh, phê bình,…. điều gì?
• Bạn đang bỏ qua điều gì?

     Một số giải pháp ngoạn mục nhất cho các vấn đề rất đáng kinh ngạc, không phải vì sự phức tạp của chúng, mà vì sự đơn giản đầy khôn ngoan của chúng. Hãy tìm kiếm giải pháp đơn giản trước tiên.

2. Nghi Ngờ Những Giả Định Cơ Bản

“Khi bạn giả định, bạn khiến cả tôi và bạn trở thành những kẻ ngu dốt”.

     Câu nói trên đúng khi bạn suy nghĩ về một vấn đề. Rất dễ dàng để tự đánh lừa mình chỉ bằng cách không đặt câu hỏi về các giả định cơ bản của bạn.

      Một số nhà cải tiến vĩ đại nhất trong lịch sử loài người là những người chỉ đơn giản là nhìn lên một lúc và tự hỏi liệu một trong những giả định chung của mọi người có sai không. Từ Newton đến Einstein đến Yitang Zhang, nghi ngờ các giả định là nơi đổi mới xảy ra.

    Bạn không cần phải thậm chí là một Einstein đầy khao khát mong được hưởng lợi từ việc nghi ngờ về các giả định của bạn. Chuyến đi mà bạn muốn đi? Sở thích mà bạn muốn thử? Vị trí thực tập mà bạn muốn có được? Người hấp dẫn trong lớp Văn minh Thế giới mà bạn muốn nói chuyện với?

     Tất cả những điều này có thể trở thành hiện thực nếu bạn chỉ đặt nghi vấn về các giả định của mình và đánh giá nghiêm túc niềm tin của bạn về những gì thận trọng và khôn ngoan, phù hợp hoặc có khả năng.

     Nếu bạn đang tìm kiếm một số trợ giúp cho quá trình này, thì hãy xem “Chiến lược xiên”(Oblique Strategies – phương pháp dựa trên các tấm thẻ để khuyến khích tư duy sáng tạo). Đây là một công cụ mà nhạc sĩ Brian Eno và nghệ sĩ Peter Schmidt tạo ra để hỗ trợ giải quyết vấn đề sáng tạo. Một số thẻ bài của Cameron là dành riêng cho âm nhạc, nhưng hầu hết có tác dụng cho bất kỳ lúc nào bạn bị kẹt vào một vấn đề.

3. Cảnh giác với các quá trình tâm lý của bạn

     Suy nghĩ của con người là đáng kinh ngạc, nhưng tốc độ và tự động hóa mà nó xảy ra có thể là một bất lợi khi chúng ta cố gắng suy nghĩ phản biện. Bộ não của chúng ta tự nhiên sử dụng phương pháp phỏng đoán (những lối tắt tinh thần) để giải thích những gì xảy ra xung quanh chúng ta.

     Điều này có lợi cho con người khi chúng ta săn tìm một trò chơi lớn và chiến đấu với thú hoang, nhưng nó có thể là thảm họa khi chúng ta cố gắng quyết định bầu chọn cho ai.

     Một người tư duy phản biện nhận thức được sự thiên vị trong nhận thức và định kiến ​​cá nhân của họ và cách chúng ảnh hưởng đến các quyết định và giải pháp có vẻ “khách quan” của họ.

      Tất cả chúng ta đều có sự thiên vị ​​trong suy nghĩ của mình. Nhận thức được chúng làm cho suy nghĩ phản biện xảy ra.

4. Hãy thử đảo ngược mọi thứ

     Một cách tuyệt vời để có được những điều chưa được khắc phục trên một vấn đề khó khăn là thử đảo ngược mọi thứ. Có vẻ như rõ ràng rằng X gây ra Y, nhưng nếu Y gây ra X thì sao?

    Vấn đề về gà và trứng của người Viking là một ví dụ kinh điển về điều này. Lúc đầu, có vẻ như rõ ràng là con gà phải có trước. Dù sao thì sau tất cả, con gà đẻ trứng. Nhưng sau đó bạn nhanh chóng nhận ra rằng con gà phải đến từ một nơi nào đó, và vì gà đến từ trứng, nên trứng phải đến trước. Hay nó có thật như vậy không?

    Ngay cả khi điều ngược lại là không đúng, việc xem xét nó có thể đưa bạn vào con đường tìm kiếm giải pháp.

5. Đánh giá thông tin đã có

“Nếu tôi đã nhìn xa hơn thì đó là bằng cách đứng trên vai  những người khổng lồ.”

Isaac Newton

    Khi bạn đang cố gắng giải quyết vấn đề, điều này luôn hữu ích để xem xét các công việc khác đã được thực hiện trong cùng lĩnh vực. Không có lý do gì để bắt đầu giải quyết vấn đề từ đầu khi ai đó đã đặt nền móng trước.

   Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đánh giá thông tin này một cách nghiêm túc, nếu không bạn có thể dễ dàng đưa ra kết luận sai. Đặt câu hỏi sau đây về bất kỳ thông tin nào bạn gặp phải:

• Ai thu thập thông tin này?
• Làm thế nào mà họ thu thập nó?
• Tại sao?

     Lấy ví dụ, một nghiên cứu cho thấy lợi ích cho sức khỏe của một loại ngũ cốc có đường. Trên giấy, nghiên cứu này nghe có vẻ khá thuyết phục. Nhưng là, cho đến khi bạn biết rằng một công ty ngũ cốc có đường đã tài trợ cho nó.

     Bạn không thể tự động cho rằng điều này làm mất hiệu lực kết quả nghiên cứu, nhưng bạn chắc chắn nên đặt câu hỏi cho chúng khi xung đột lợi ích quá rõ ràng.

6. Hãy Nhớ Đến Những Suy Nghĩ Của Chính Mình

     Đừng bị sa lầy vào nghiên cứu và đọc đến nỗi bạn quên những suy nghĩ của bản thân mình – đôi khi đây có thể là công cụ mạnh nhất của bạn.

     Viết về bài báo của Einstein “Về điện động lực học các vật thể chuyển động” (bài báo có phương trình nổi tiếng E = mc2), C.P. Snow quan sát thấy rằng “giống như Einstein đã đi đến kết luận bằng suy nghĩ thuần túy, không được giúp đỡ, không lắng nghe ý kiến ​​của người khác.” Ở một mức độ lớn đáng ngạc nhiên, đó chính xác là những gì ông ấy đã làm ”

     Đừng tự tin thái quá, nhưng nhận ra rằng suy nghĩ cho bản thân là điều cần thiết để trả lời những câu hỏi khó. Tôi thấy điều này là đúng khi viết tiểu luận. Rất dễ bị lạc lối trong tài liệu của những người khác, tôi đã quên mất những suy nghĩ của riêng mình. Đừng mắc lỗi này.

7. Hiểu rằng không ai tư duy phản biện 100% thời gian

“Tư duy phản biện về bất kỳ loại nào không bao giờ đúng đắn mọi lúc ở bất kỳ cá nhân nào; tất cả mọi người đều phải chịu những suy nghĩ vô kỷ luật hoặc phi lý.”

– Michael Scriven và Richard Paul

     Bạn có thể luôn luôn suy nghĩ nghiêm túc, và điều đó cũng ổn. Tư duy phản biện là một công cụ mà bạn nên triển khai khi bạn cần đưa ra quyết định quan trọng hoặc giải quyết các vấn đề khó khăn, nhưng bạn không cần phải suy nghĩ nghiêm túc về mọi thứ.

     Và ngay cả trong những vấn đề quan trọng, bạn sẽ gặp phải những thiếu sót trong lý luận của mình. Điều quan trọng là bạn nhận ra những sai sót này và cố gắng tránh chúng trong tương lai.

     Ngay cả Isaac Newton, một thiên tài, tin rằng thuật giả kim là một sự theo đuổi hợp pháp.

Kết Luận

     “Không phải là thành quả của nghiên cứu khoa học nâng cao vị thế con người và làm phong phú bản chất của anh ta. mà sự thôi thúc để hiểu, những công việc trí tuệ, sáng tạo hoặc dễ tiếp thu.” 

– Albert Einstein

     Như tôi hy vọng bạn có thể thấy bây giờ, học cách tư duy phản biện sẽ có lợi cho bạn cả trong lớp học và hơn thế nữa. Tôi hy vọng bài đăng này đã cho bạn một số ý tưởng về cách bạn có thể suy nghĩ phản biện hơn trong cuộc sống của chính bạn. Hãy nhớ rằng: học cách suy nghĩ một cách phản biện là một hành trình cả đời, và ở đó, luôn luôn có nhiều thứ để học.

     Làm thế nào tư duy phản biện đã giúp bạn trong và ngoài lớp học? Có lời khuyên quan trọng nào tôi đã bỏ lỡ? Chia sẻ chúng trong các ý kiến ​​hoặc thảo luận về chúng trong Cộng đồng College Info Geek nhé!.

————————————

Tác giả: Ransom Patterson

Link bài gốc: 7 Ways to Improve Your Critical Thinking Skills

Dịch giả: Dương Minh Phương- ToMo – Learn Something New